Quandu diva junta la Charca la Teja, me llamó l'atención un arvu chicu que tenía una oja aparecía a un robli, peru que no era robli. Comu estava el arvu quasi que sin oja, namás púi que retratal una d'ellas i mandá-la a un amigu pa entificá-la. La verdá es que'l pelagi delos arvus múa muchu dun tiempu a otru. Deque me dixu que poía sel un espinu, acomparé las ojas conas retrataúras que ya tenía i velaí, el crataegus monogyna, se vuelvi a vel enas riberas vareñas.
Walking near the
Charca la Teja, a small tree with leaves looking like those of an oak caught my
attention, but it was not an oak. Since the tree lost almost all its leaves, I
could only take a picture of one of them
and sent it to a friend so that he could identify which plant was. In
truth, its shape-shifter is becoming more often. Because he told me it could be
a hawthorn, I began to compare the pictures and it was definitely a crataegus
monogyna, which was seen in the riverbanks of Valdelacalzada.
|
Froris/Flowers |
Esti arvu chicu está, comu digu, enas riberas, peru tamién an pie delas
canchaleras o mesmu en sitius de matorragi i monti. Es un arvu que
recuerdu delas escursionis al puebru de Santa Crus dela Sierra, por
Trugillu, en Miajás, peru que tamién lo tengu vistu enos canchus
vallenatus.
This small tree is, as I said, in the
riverbanks, and also at the foot of rocky places or even in scrubs and hills.
It is a tree which I remember from my excursions to Santa Cruz de la Sierra,
Trujillo, Miajadas, and from my hikes in the rocky places of Navaconcejo.
|
Espinu con frutus/Espino with fruits |
Esti arvolinu se vé con mucha florencia ena primavera, con froris brancas que antiguamenti gastavan comu adornu pessonal. Los frutus, que dizin peritas o bolus d'espinu, s'án gastau pa hazel recolganti deque s'ahilan. Estus frutus que vienin del veranu, los poemus vel tamién en estus tiempus de pelonas.
This tiny
tree has a radiant flowering in spring, with white flowers that ancient people
used as ornaments of personal creation. Its fruits, which are also called
peritas or bolus d'espinu, were used to make pendants. What is more, these
fruits can be seen both in summer and winter.
|
Bolus del espinu/Fruits |
La maera, dura i resestenti, que'l nombri científicu le vien daí, de κράτος, l'án gastau los pastoris i ombris de campu en achiperris. Se conocin los sus usus pala Calabria, la Siberia o el Monfragüi pa hazel morterus, cucharas, espátulas, teneoris, mangus, estilis, aijás, varas pa avareal, bastonis i cosas assina. En custión d'arquitetura, la su maera dura tamién valía pa protegel las paeris de piera en casu de abril-si un portillu i tamién pa cercal comu barzu, porque las sus ramas son pinchúas.
The harsh and tough wood, whose scientific
name comes from κράτος, was used by the shepherds and country people as tools. Mortars,
spoons, spatulas, forks, handles or sticks are common uses in La Calabria, La
Siberia or Monfragüe. As far as the architecture is concerned, its harsh wood
is also useful to protect the walls in case of opening and to fence due to its
thorny branches.
|
Bolus passus en el iviernu/Fruits in winter |
|
Ojas dun espinu nuevu/Leaves of a young espino |
|
Ojas mediu caías/Leaves almost fallen |
DATUS DELA PRANTA/PLANT'S DATA
Nombri científicu/Scientific name: Crataegus monogyna.
Nombri corrienti/Common name: Espinu, majuelu, aguaperu, galaperu, majoletu.
Familia/Family: Rosaceae.
Floración/Flowering period: hebreru-mayu/
Usus: Frol: infusión, adornu; Frutu: adornu, remediu contra la tossi i costipaus; Maera: alimentación del ganau, arquitetura, artesanía.
Remedius: Los bolus maúrus sirvin palos costipaus i la tossi. La frol se cosecha en primavera i se cuezi pa tomá-la en infusión palos niervus. Ena creyencia del puebru, esta pranta tamién se gastava contra los alunamientus delos muchachinus chicus dela manera siguienti: el pairi cortava enantis del'alva dos ramas, hazía una crus astilu amuletu i la colgava en el niñu o la metía en una taleguina. Servía esti remediu lo mesmu pa aprevení-lu que pa curá-lu.
Remedy: the
ripen fruits serve to heal common cold and cough. The flower is picked in spring
and it serves as infusion to treat nerves. According to the village's beliefs,
this plant is also used against child's hallucinations as the following: the
father cut before dawn two branches, made a cross that could served as charm
and hang it in the child or kept it in a reliquary. This remedy served to
prevent and to heal.
A TENTU DELAS RETRATAÚRAS/ABOUT PICTURES
Sitiu/Place: El Cordel (Cabeçuela/Cabezuela del Valle); Las Razuelas (Nava'l-Conceju/Navaconcejo); Charca la Teja (Val-dela-Calçá/Valdelacalzada).
Fecha dela retrataúra/Picture's date: 17/04/16 (1); 21/10/16 (2,3); 25/12/16 (4,5); 01/01/17 (6).
Máquina de retratal/Camera: Aquaris E 4.5, ALE L21.
BIBLIOGRAFÍA/BIBLIOGRAPHY
- Charco, Jesús, et al. Árboles y arbustos autóctonos de Extremadura. CIAMED: Ciudad Real, 2008. Print.
- Tejerina Gallardo, Álvaro. Usos y saberes sobre las plantas de Monfragüe. Itomonfragüe: Cáceres, 2010. Print.